Jaaroverzicht 2017 – In 2017 legde Architectuurwijzer zich toe op het thema ‘Dichter Wonen / Collectief Bouwen‘. Dit thema is niet zomaar gekozen, maar vormt een dringend pleidooi om bewuster om te gaan met de ruimte waarin we leven. En dat op een manier die betaalbaar is.

Architectuurwijzer ging op zoek naar inspirerende voorbeelden voor Limburg én Vlaanderen. Hiermee wil AW tonen dat het collectief bouwen en wonen een belangrijke troef kan zijn voor het dichter wonen in Vlaanderen. Appartementen hebben immers veel te winnen bij extra gemeenschappelijke ruimtes, binnen en buiten. Hierbij gaat het om zowel bouwgroepen (zoals de cohousingprojecten in Vlaanderen), als coöperatieve projecten en investeerdersprojecten.

Baugruppen

Op 27 april 2017 organiseerde AW een lezing met de Berlijnse architect Florian Kohl. In 2003 richtte Kohl als jong architect één van de eerste Baugruppen in Berlijn op en realiseerde hij een gebouw met appartementen op maat van elke bewoner of gezin. Aan de hand van zijn architectuurprojecten vertelde hij over het succes van de Baugruppen, de samenwerking als architect met een bewonersgroep of coöperatie, de architecturale typologie van deze gebouwen, …

Deze interesse voor Baugruppen deelt AW met de Vlaamse Bouwmeester, die begin 2017 de Duitse Kristien Ring uitnodigde. Ring getuigde hoe het nichefenomeen van de Baugruppe zich de voorbije 10 tot 12 jaar ontpopte tot een ingeburgerde bouwtraditie in Berlijn, en een belangrijke meerwaarde voor de stad heeft geleverd.

Het ideale appartementsgebouw

Architectuurwijzer denkt na over het ideale appartementsgebouw. Door aandacht te besteden aan de daktuin als gemeenschapsruimte, de traphal als ontmoetingsruimte, variabele woningtypes, flexibele invulling, aanvullende publieke functies op het gelijkvloers, … toont Architectuurwijzer dat het ‘dichter wonen’ in een appartement even kwalitatief kan zijn als het wonen in een verkaveling. Vier woonprojecten zijn in een projectfiche gegoten: Wohnprojekt Wien, R50 Berlin, BIGyard Berlin en Spreefeld Berlin. Deze projecten zijn – niet toevallig – ook het resultaat van een collectief bouwproject. Met deze blogreeks maakte Architectuurwijzer een mooie opbouw naar de tentoonstelling ‘AT HOME / Building and Living in Communities’, waarvan de vier projecten deel uitmaken. In deze tentoonstelling toonden 21 referentieprojecten uit Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Italië, … hoe collectief bouwen en wonen een antwoord kan zijn op de vraag naar dichter én betaalbaar wonen. AT HOME liep van 10 september tot 20 oktober 2017 In C-mine Genk en mocht maar liefst 2000 bezoekers verwelkomen, waaronder de Vlaamse Bouwmeester die er kwam spreken. Architectuurwijzer verzorgde 27 gesmaakte rondleidingen. Qua sensibilisering over een nieuwe cultuur van collectief bouwen en wonen kan dit tellen! Wie de 21 projecten als inspiratie bij de hand wil hebben, kan de brochure van de tentoonstelling kopen. Lees ook het interview dat Peggy Totté aan DuWoBo gaf.

Experten aan het woord

Op 11 oktober 2017 bracht het symposium ‘Meerwaarde van coöperatief wonen voor de stad’ experten samen rond het onderwerp coöperatief wonen. De Zwitserse architect Miroslav Sik vertelde over het gerenommeerde project ‘Mehr als Wohnen’ in Zürich. Voor Sik is duurzaamheid een evidentie, net zoals architecturale kwaliteit. Ninke Happel, architecte uit Rotterdam, gaf een toelichting over het Rotterdams Woongenootschap dat zij recent heeft opgericht met haar bureau Happel-CornelisseVerhoeven. Deze coöperatieve vereniging wil in samenspraak met haar leden nieuwe woningen en appartementen bouwen, onderhouden en verhuren in de centrale wijken van Rotterdam. Tom Lagast kwam het grootste cohousingproject van Vlaanderen toelichten, Bijgaardehof uit Gent. Daarna gingen de sprekers in debat samen met Anne Malliet van team Vlaams Bouwmeester. Ze gingen in op de gelijkenissen en verschillen tussen Zürich, Rotterdam en Gent, en op de mogelijkheden van het coöperatief bouwen en wonen in Vlaanderen.

Diezelfde 11de oktober gaf Miroslav Sik ’s avonds een lezing over ‘Dichter wonen in dorpen’. Hij toonde enkele inspirerende woningbouwprojecten die hij ontworpen heeft op maat van een dorp of kleine stad. Zo liet hij zien hoe een hoge dichtheid aan appartementen op een subtiele wijze kan ingepast worden in het bestaande weefsel, en zelfs bijdraagt tot de identiteit en kernversterking van een dorp.

Hoewel er rond bewustwording nog veel moet gebeuren, krijgt het thema stilaan meer respons. Architectuurwijzer volgt op wat er leeft in Vlaanderen en in de wereld, legt verbanden en creëert openheid. Met het Limburgs Woongenootschap gaat AW zelfs een stap verder…

Tot zover de acties van 2017. Ook in 2018-2019 diept Architectuurwijzer het onderwerp ‘Dichter wonen en collectief bouwen’ verder uit. Mis deze evolutie niet.

Peggy Totté

Foto Jan Van Bostraeten