In de stad Gent wordt vandaag hard gewerkt aan het grootste cohousingproject van Vlaanderen, het Bijgaardehof. Om het project in goede banen te leiden, zijn Spacelab (Tom Lagast) en Trizone (Soetkin Goris) aangesteld als procesbegeleider, en Bogdan & Van Broeck als ontwerper. Tijdens het symposium ‘Coöperatief Wonen’ heeft Tom Lagast uitgebreid verteld over het ontwerp- en overlegproces van dit project.

Deze verlaten industriële locatie in de rand van Gent leent zich moeilijk tot een klassieke perceelsverdeling. Tevens wil de stad Gent alternatieve woonvormen stimuleren. Daarom besloot het stedelijk ontwikkelingsbedrijf sogent om op deze locatie een cohousingproject te ontwikkelen.

Uit een oproep naar kandidaten in 2015 zijn drie bewonersgroepen en een wijkgezondheidscentrum geselecteerd. Hierna is een intensief proces van meer dan 50 vergaderingen gestart met 57 gezinnen, die geleidelijk aan ook de rol van opdrachtgever van sogent hebben overgenomen.

Wat betreft het overleg, benadrukt Tom Lagast het streven naar consensus. Iedereen discussieert en beslist mee over de collectieve ruimtes, het parkeren, de energievoorzieningen, … De groep heeft bewust gekozen om niet te stemmen over bepaalde keuzes, maar om te blijven zoeken tot iedereen zegt: ‘het is OK’. Dit vraagt enerzijds veel energie en tijd, maar zorgt anderzijds voor een groot draagvlak. Binnen dit proces is iedereen zo mee gegroeid van individuele dromen, naar een gemeenschappelijke droom, tot een concreet plan. Samen ontwerpen vormt de basis voor het samen leven in de toekomst.

Voor de collectieve delen wijst Tom ten eerste op de evenwichtsoefening in financiële haalbaarheid. Kosten van gemeenschappelijke delen drukken zwaar door op de kostprijs van een appartement of woning. Als bewoner moet je bereid zijn om te kiezen voor een woonoppervlakte van 75 m2, plus 25 m2 gemeenschappelijke ruimte, in plaats van 100 m2 eigen woonruimte. Dit vormt de inzet van een betaalbaar cohousingproject, maar is niet toepasbaar op elke vorm van stadsontwikkeling. Tevens geeft Tom Lagast een belangrijke boodschap mee voor alle cohousingprojecten: “Collectiviteit is een uitnodiging, maar geen verplichting.” Als een bewoner geen zin heeft om elke dag samen te eten, dan mag dat geen probleem zijn. Maar de mogelijkheid is er wel, en daar kiest men voor.

Wie meer wil leren over het voorbereidende traject en het project van Bijgaardehof, kan hier de lezing van Tom Lagast bij Architectuurwijzer herbekijken. Ook in het debat na afloop met Ninke Happel, Miroslav Sik en Anne Malliet gaat Tom nog dieper in op de context van Bijgaardehof.

Peggy Totté

Symposium Coöperatief wonen, woensdag 11 oktober 2017
Tom Lagast (56:08)

Symposium Coöperatief wonen, woensdag 11 oktober 2017 (volledig – 3:42:26)