Van 8 tot en met 11 september 2016 ging Architectuurwijzer op uitstap naar Bordeaux, havenstad aan de Garonne. De architectuur in deze grootstad en omgeving liet absoluut een sterke indruk na.

Le Corbusier
Bij architecten is Bordeaux vooral bekend om de nabijheid van Le Corbusiers Cité Frugès, een anti-bourgeois collectief woonproject uit het midden van de jaren 1920. Het was een van de eerste collectieve woonprojecten van de Zwitsers-Franse architect. Cité Frugès in Pessac is decennia na de oplevering nog bekender (of beruchter) geworden om de diverse wijzen waarop bewoners zich de gestandaardiseerde woningen toe-eigenden. Bewoners brachten veranderingen aan: bandramen werden vervangen door meer traditionele ramen, er kwamen ornamenten bij, … Voor de puristen was dat heiligschennis. Voor de postmodernisten een bewijs van het falen van het modernisme – want bewoners konden niet aarden in de wijk zoals ze gepland en gebouwd was. Voor antropologisch geïnspireerde architecten een aanleiding om het anders en beter te doen, met meer oog voor de wensen van de bewoner.

Cité Frugès (1926)

Lacaton & Vassal
Toparchitectuur, erfgoed en de gebruiker (of de actuele bewoning) zijn thema’s die ook terugkomen in het werk van Lacaton & Vassal. Het aspect ‘erfgoed’ is in dit geval niet zo spectaculair: we bezochten eerder banale moderne woonblokken in de wijk Grand Parc. Het aspect van toparchitectuur schuilt niet zoals in Pessac in de oorspronkelijke gebouwen, maar in de wijze waarop de hedendaagse architecten ermee omgaan. Lacaton & Vassal geven de bewoners royale uitbreidingen van de leefruimtes via handige loggia’s, die het midden houden tussen binnen en buiten. Op een uitermate doordachte, goedkope en esthetisch verantwoorde manier brengen Lacaton & Vassal de woonblokken bij de tijd. In het project dat we bezochten ging het om meer dan 500 woonunits! Weinig architecten weten kwaliteitsarchitectuur en maatschappelijke relevantie zo te combineren als Lacaton & Vassal.

Bij dit project kunnen we een link leggen naar het plan van Stad Hasselt, dat aan de eigenaars van 9000 appartementen de mogelijkheid biedt om gratis te laten onderzoeken of renovatie van hun appartement nodig is. Hasselt is daarmee de eerste stad in Vlaanderen die deze screening voor appartementen aan eigenaars aanbiedt. Lees er hier meer over.

Bordeaux als laboratorium
Bordeaux dient zich aan als een laboratorium van het (betaalbaar) wonen, toen en nu. Het is een stad die oud en nieuw verbindt en oog heeft voor kwaliteitsarchitectuur. Dat komt onder meer terug in het museum voor hedendaagse kunst (CAPC) – in de jaren ‘80 ondergebracht in 19de-eeuwse entrepots – en ook in het recente stadsarchief (door het Belgische architectenbureau Robbrecht & Daem).

Stadsarchief Bordeaux, Robbrecht & Daem (2016)

Groepsfoto – Matmut Atlantique Stadion – Herzog & de Meuron (2015)

Base-sous-marine

La Cité du Vin, XTU Architects (2016)

Carré Lumière, LAN Architecture (2015)

Pôle Universitaire de Sciences et Gestion (PUSG), Lacaton & Vassal (2008)

Het oude centrum was wereldwijd het eerste stedelijk gebied dat Unesco werelderfgoed werd. Maar evengoed zijn er in Bordeaux uitgesproken hedendaagse gebouwen te vinden. Denk aan het nieuwe stadion van Herzog & de Meuron of het nieuwe woonproject in Bègles van LAN. Ook op het vlak van planning en mobiliteit bekleedt Bordeaux een voorbeeldfunctie. Kenmerkend zijn de nieuwe trams zonder bovenleiding.

Architectuurwijzer programmeerde Bordeaux om de stedelijkheid en de stedelijke ambitie, om de uitdagende manieren om met modern erfgoed om te gaan en om de (nieuwe) woonprojecten op maat van bewoners. Dat Bordeaux de hoofdstad van de wijn is, met wijnhuizen van toparchitecten, is mooi meegenomen.

Château La Dominique, Ateliers Jean Nouvel (2014)

Dank aan onze sponsors, die deze mooie architectuurreis naar Bordeaux mede hebben mogelijk gemaakt:
Cantillana, cpe, Desso, Eternit, Harol Projects en Vandersanden Group.

Meer foto’s van de reis naar Bordeaux zijn terug te vinden op onze Facebookpagina.

Cover foto Château Le Pin, Robbrecht en Daem (2016)
Foto’s Steven Massart
Programma Architectuurreis Bordeaux