Iedereen heeft al eens gehoord van de Bijlmermeer, een modernistische wijk uit de jaren ’60 aan de rand van Amsterdam. Oorspronkelijk bestond deze wijk uit 24 honinggraatflats in een groot groengebied. Ten tijde van verval in de binnenstad van Amsterdam, was de Bijlmermeer met zijn gescheiden verkeerssysteem, veel groen en licht, een lonkend alternatief voor de middenklasse van Amsterdam.

Een promotiefilmpje toont dit in de geest van zijn tijd.

In de bekende Nederlandse TV-serie “t Schaep met de 5 pooten” (1969) werd de bouw van de Bijlmermeer zelfs bezongen als het tuindorp van de toekomst, als een heerlijk toekomstbeeld.

Vanaf de jaren ’70 kwamen de typische bloemkoolwijken meer in trek, en de middenklasse verhuisde naar deze nieuwe, kleinschalige laagbouwwijken. De gevolgen voor de Bijlmermeer waren gigantisch. Vele woningen kwamen leeg te staan, en de wijk verpauperde op een korte tijd. In de loop van de volgende jaren zijn er diverse masterplannen gemaakt voor de Bijlmermeer, maar finaal zijn – in het midden van de jaren ’90 – de meeste honinggraatflats gesloopt en vervangen door laagbouwwijken, conform vele andere uitbreidingswijken in de Nederlandse steden.

In 2010 werd door de woningbouwcorporatie Rochdale ook de sloop van de Kleiburgflat aangekondigd. Nochtans was eerder tijdens de grootschalige sloop- en nieuwbouwacties besloten om een aantal emblematische gebouwen te behouden, als een zogeheten Bijlmer museum. Kleiburg was hierin een belangrijk ‘monument’ van brutalistische betonarchitectuur, ontworpen door Ottenhof met 500 appartementen, 10 lagen, en 400 meter lengte. De aangekondigde sloop leidde tot veel protest binnen de stad, en daarom besloot Rochdale in 2011 om het gebouw te verkopen voor 1 euro. Het consortium ‘De Flat’ werd als gegadigde uitgekozen met hun revolutionair voorstel om van Kleiburg een klusflat te maken.

Vervolgens werd NL Architects uit Amsterdam aangesteld om het concept van de klusflat te concretiseren in een architectuurontwerp. De architecten hebben het gebouw hersteld in zijn sublieme eenvoud. Zo is de oorspronkelijke betonstructuur terug zichtbaar gemaakt, net zoals de houten leuningen van de galerijen. Het horizontaal karakter van het gebouw is hersteld, door de later toegevoegde liftkokers naar de kern van het gebouw te verplaatsen. De bergingen op het maaiveld zijn verhuisd naar de verdiepingen, en hebben ruimte gemaakt voor een levendige plint met woningen en winkels. Binnen deze nieuwe betonstructuur konden vervolgens nieuwe bewoners een casco-flat kopen aan zeer scherpe prijzen, en zelf zorgen voor de inrichting en afwerking. En zo is het idee van de klusflat geboren.

Door een geslaagde verkoopscampagne met feesten, open dagen, en andere evenementen waren de 500 flats op een minimum van twee jaar tijd verkocht. Het resultaat is een zeer divers publiek van nieuwe eigenaars, die nu in vier verenigingen van eigenaars het beheer op zich moeten nemen. Maar het project wordt ook internationaal gesmaakt door de architectuurwereld, en heeft zo de eervolle Mies van der Award 2017 gekregen.

Wie graag Kleiburgflat bezoekt, én het verhaal van de architect hoort, kan zich inschrijven voor de tweedaagse architectuurtrip naar Amsterdam op 7-8 juni 2018. Meer informatie over het project vind je uiteraard ook op de website van NL Architects. Tot slot maakt het project ook deel uit van een boeiende tentoonstelling over de 40 genomineerde projecten van de Mies Award 2017 (tot 14 maart 2018 in Schunck*).

Architecten NL Architects
Adres Kleiburg, Amsterdam, Nederland
Type Appartement
Datum oplevering 2013
Foto NL Architects

28/02/2018