Tijdens de coronacrisis komen de woonzorgcentra vaak in beeld. Ze vormen nu, nog meer dan anders, een sterk afgesloten omgeving waar bewoners van hogere leeftijd samen leven, waar er voor hen gezorgd wordt en waar zij alles delen met uitzondering van slaap- en badkamer. Voor de ontwerper is het altijd een uitdaging om geen louter efficiënte en steriele woonomgeving te ontwerpen, maar een aangename leefwereld. De architecten de vylder vinck taillieu lijken hierin geslaagd te zijn voor het WZC Kapelleveld in Ternat. Niet toevallig was dit gebouw ook genomineerd voor de Mies van der Rohe Awards 2019.

Kapelleveld staat op een ‘open plek’ in het dorpsweefsel, onder de kerktoren van Sint-Katarina-Lombeek, deelgemeente van Ternat. De directe omgeving bestaat uit typisch dorpse elementen zoals kleine (kerk)paadjes, boerenschuren, betonnen schuttingen, de achterkanten van tuinen, bomen en verkavelingsvilla’s.

 

 

De architecten hebben het woonzorgcentrum Kapelleveld ontworpen vanuit de ‘ideale’ kamer. Die kamer wordt volgens hen bepaald door de ramen, met meervoudige zichten op de buitenwereld en veel daglicht. Daartegenover staat dat een rusthuiskamer aan zeer strikte oppervlaktenormen is gebonden. Meestal – en hier dus ook – zien we dezelfde plattegrond: een inkomhal naast een rolstoeltoegankelijke badkamer en een slaapkamer met stoel en bed. De schakeling van de kamers in zigzag zorgt aan de buitenzijde voor een cascade van ramen, balkons, hoeken en zichten. Aan de binnenzijde voor een dubbele oriëntatie vanuit de kamer, en een gang met een ‘pleintje’ aan elke twee deuren.

 

 

Het plan van het woonzorgcentrum is simpel: een centrale as met haaks daarop zes grillige vleugels. Hierdoor ontstaan zichzelf openende en sluitende hoven én zichten. Net als de omliggende bebouwing bestaat Kapelleveld uit twee bouwlagen onder licht hellende daken. In het gevelzicht is het dak met zijn rode balkenstructuur prominent aanwezig. Hierdoor worden de individuele ramen en balkons verenigd tot een collectief geheel. Bovendien zorgt deze gevel voor een huiselijk gevoel. De subtiliteit van het ontwerp van de architecten zit in het inzetten van een aantal principes die ze spiegelen, verschuiven of lichtjes anders toepassen.

 

 

De gekozen materialen spelen een belangrijke rol in dat thuis voelen. Alhoewel ze in eerste indruk eerder exotisch lijken, voelen ze al vlug heel vertrouwd aan. De witte geglazuurde baksteen met groene voegen buiten en de groene tegels met witte voegen binnen, de zwarte aluminium vensters, de spiegels om hoeken te breken en de groene zonneschermen (in tegenstelling tot verticale screens), laten het gebouw wonderwel opgaan in de typisch Vlaamse context. Ga maar eens ter plaatse kijken. Inox plaatjes beschermen de kopse kanten van de rode draagbalken van het dak die in een variërend ritme geplaatst zijn. Ze weerspiegelen tegelijk de lucht, waardoor het dak soms lijkt te zweven.

 

 

Het is natuurlijk niet enkel de architectuur die het leven aangenaam maakt. Zeker in een woonzorgcentrum is het belangrijk dat wonen, zorg, bedrijfsvoering, efficiëntie, normen en regels een evenwichtig geheel vormen. De visie van directrice Greet De Vriese draagt daarom eens zo veel bij aan die kwaliteit: “De persoon zelf en zijn levensritme staan centraal. Het is belangrijk dat hij zorgeloos kan genieten, uit bed komt wanneer hij wil, eet en drinkt wat hij wil en gaat slapen als het zijn tijd is. Dat vergt een kleine aanpassing in de werkwijze van het personeel maar levert uiteindelijk alleen maar tevreden mensen op.” 

Joep Gosen

08/04/2020

Woonzorgcentrum Kapelleveld

Adres  Kerkstraat 39, 1742 Sint-Katarina-Lombeek (Ternat)
Architecten  de vylder vinck taillieu
Opdrachtgever  Teck & Partners bvba
Ontwikkelaar  Woenst bvba
Uitbater  Armonea
Typologie  Woonzorgcentrum met 57 kamers en 41 assistentiewoningen
Oppervlakte  12.000 m²
Oplevering  2017

Foto’s  Filip Dujardin / woonzorgweb.be
Tekeningen  architecten de vylder vinck taillieu