In september 2016 ging Architectuurwijzer op uitstap naar Bordeaux, waar we onder meer een bezoek brachten aan het project ‘Transformation de 530 logements’ van architectenbureau Lacaton & Vassal. Het ging om de verbouwing van 530 van de in totaal 4.000 wooneenheden van Le Grand Parc. Dit renovatieproject – eerder dit jaar voltooid -kunnen we benaderen vanuit een manifest van de architecten Frédéric Druot, Anna Lacaton en Jean-Philippe Vassal, met de titel “PLUS – Les grands ensembles de logements – Territoires d’exception” (2007). In dit manifest pleiten ze voor renovatie in plaats van nieuwbouw met betrekking tot sociale huisvesting. Ze stellen dat deze manier goedkoper en doeltreffender zou zijn. Veel van de grootschalige appartementen uit de jaren zestig en zeventig zijn flink verouderd en voldoen niet meer aan de huidige normen. De architecten zijn ervan overtuigd dat deze gebouwen geen plaats hoeven te maken voor nieuwbouw. Ze kunnen als een goed vertrekpunt dienen om aanpassingen door te voeren, de woonomstandigheden te verbeteren en de wijken een heel nieuw elan te geven.

Renovatie in Hasselt?
Bij dit project kunnen we een link leggen naar het plan van Stad Hasselt, dat aan de eigenaars van 9000 appartementen de mogelijkheid biedt om gratis te laten onderzoeken of renovatie van hun appartement nodig is. Hasselt is de eerste stad in Vlaanderen die deze screening voor appartementen aan eigenaars aanbiedt. Het gaat om appartementen die gebouwd zijn voor 1982. “Vaak zijn de gebouwen niet energie-efficiënt meer, is er betonrot, neemt het comfort af en lopen de kosten op”, aldus schepen van wonen Brigitte Smets. Het grote aantal eigenaars maakt het niet gemakkelijk om iedereen te overtuigen tot renovatie. De gratis screening geeft hier een duwtje in de rug en werpt een extra licht op de staat van de appartementen. Volgens Smets is renovatie een belangrijk punt: “Dit is belangrijk om verkrotting tegen te gaan”. De metamorfose van de 530 woongelegenheden van de woonwijk Grand Parc kostte 45.000 euro per woning. De inwoners moesten niet verhuizen en hun huurprijs werd niet verhoogd. Een mooie referentie voor een geslaagde renovatie van oude appartementen.

Loggia’s
Het doel van de verbouwing van Lacaton & Vassal was de bewoners meer vrijheid, lucht en licht te geven. Dat gebeurde via een loggia, waarmee ieder appartement over de volledige breedte werd uitgebreid. De nieuwe ruimte die via deze ingreep is ontstaan – tot wel 3,80 meter diep – geeft de bewoners tal van invulmogelijkheden. Net zoals in een huis kunnen ze nu buiten leven en toch thuisblijven. Dankzij de mobiele glazen wanden bepaalt de bewoner zelf, afhankelijk van het seizoen, zijn relatie met de buitenwereld. Licht of minder licht? Open of afgesloten? De mogelijkheden zijn legio, en dat terwijl het aanzicht voor een buitenstaander uniform blijft. Ook het vernieuwen van de badkamers en het opfrissen en toegankelijk maken van de groenzone tussen de gebouwen maakten deel uit van het programma.

Foto’s Steven Massart