Op een onmogelijk smal perceel, ingeklemd tussen een drukke invalsweg en een trambaan, realiseerde EM2N een bijzonder collectief woongebouw. Het Wohnhaus op bouwplaats A1 maakt deel uit van een nieuwe woonwijk op de voormalige site van een papierfabriek in het zuidwesten van Zürich. Projectontwikkelaar Losinger Marazzi wil met Greencity de ‘woonwijk van morgen’ realiseren. Duurzaamheid, energiezuinigheid, diversiteit en de nabijheid van natuur zijn daarvoor uitgangspunten, net als de ‘2000-watt-samenleving’ en het recycleren van bouwmaterialen als beton.

 

 

Daniel Niggli van EM2N vertelt in A+280 ‘Collective Housing’: “Het interessante is dat de site ontwikkeld werd door een private ontwikkelaar die door de Stad Zürich gedwongen werd een deel van het project als sociale woningen te verhuren en collectieve ruimtes te integreren.” Daarvoor werden drie percelen gereserveerd die door vier non-profit ontwikkelaars werden ontwikkeld. Het is uitzonderlijk dat op bouwplaats A1 twee coöperaties – Genossenschaft Hofgarten en Wogeno – samenwerkten om één gebouw te realiseren.

 

 

Het 170m lange trapeziumvormige gebouw is zeven bouwlagen hoog en flankeert de toegang tot het autovrije centrum van Greencity. Op dat punt heeft het Wohnhaus maar twee verdiepingen met daarbovenop een collectieve daktuin. De commerciële plint is doorwaadbaar; daardoor zijn er op verschillende plaatsen verbindingen tussen de straat en het spoor. De derde verdieping heeft een soortgelijke rol. De architecten voorzagen hier een ‘luchtstraat’ zodat de tuin voor iedereen bruikbaar is. Aan die straat liggen een bibliotheek, gastenkamers, hobbykamers, vergaderzalen, een fitness, …

De langgerekte vorm bepaalt dat de oriëntatie van de appartementen voornamelijk oost-west is. Aan de zijde van het spoor zijn er twee inkepingen in het gebouw waardoor het mogelijk werd de appartementen toch meerdere oriëntaties te geven. De gerasterde gevel benadrukt de sculpturale vorm van het gebouw. Een kalm ritme van gelijkaardige ramen wordt op doelbewuste plaatsen doorbroken om zo het gebouw leesbaar te maken. De gevel is bekleed met een dikke minerale pleister die op geweven textiel lijkt. Deze gevelbekleding is ademend; daardoor wordt de vochthuishouding van de dikke onderliggende laag minerale wol geregeld. Rondom de ramen heeft het bezetwerk een patroon. Daar waar architecturaal gezien eigenlijk ramen zouden moeten zijn, maar functioneel niet nodig zijn, is er een donkerder vlak voorzien in dezelfde kleur als de zonwering.

 

 

De andere coöperatieve projecten op plots BS3 en BS4 missen de fijnzinnigheid, lijken minder poëtisch en zijn meer in zichzelf gekeerd. Een steeds terugkerend element zoals de ruitvorm in het gebouw van EM2N ontbreekt bijvoorbeeld. Het blokvormige gebouw van Adrian Streich (B3S) heeft een erg formele gesloten gevel. Op een bakker op het gelijkvloers na en wat inpandige terrassen is er weinig interactie met de straat. Het bijzondere van het gebouw is – volgens architect en media – het verticale binnenhof met publieke terrassen. Maar met zijn 8 op 10 meter is het te klein bemeten om op een spontane wijze privacy en ontmoeting te organiseren.

Baufeld B4 Süd van Zita Cotti omarmt een publieke tuin. De gevels zijn rondom relatief streng vormgegeven en er werd geen onderscheid gemaakt tussen een meer formele buitengevel en een meer informele binnengevel. De enige overgang die er tussen gebouw en openbare ruimte is, is de overdekte galerij aan de Manegg-platz. Net als Baufeld B3 Süd is de overgang tussen privaat en publiek hard maar duidelijk!

Joep Gosen

19/03/2020

 

Wohnhaus Greencity
Adres  Allmendstrasse 147–157, Zürich – Manegg`
Masterplan Diener & Diener Architekten
Architect  EM2N
Coöperaties  Geho (2 zuidelijkste trappenhuizen) & Wogeno
Oppervlakte  14.950 m²
Wedstrijd  2011
Oplevering  2017

Foto’s  Damian Poffet
Foto dakterras  Losinger Marazzi AG

Bekijk ook de video van onze lezing met EM2N op 15/11/2018.