De coöperatie ‘Im Gut’ bezit verschillende gebouwen aan de Gutstrasse in Zürich, de meesten vier verdiepingen hoog. Ze staan haaks op de straat en zijn van elkaar gescheiden door kleine parkjes. Die anonieme groengebiedjes werden nauwelijks door de bewoners gebruikt. De gebouwen waren verouderd en de appartementen te klein. De coöperatie besloot daarom 145 appartementen te vervangen door net zo veel nieuwe eenheden. Door de gemiddelde grootte op te trekken van 74 m² naar 102 m² kunnen er grotere gezinnen wonen. Natuurlijk betekent dit een verdichting van het perceel, wat mogelijk werd dankzij de nieuwe bouwwet in Zürich. 

Peter Märkli ontwierp twee gebouwen van 24 meter hoog en respectievelijk 128 en 104 meter lang. Met acht bovengrondse bouwlagen is dat een verdubbeling van de oude situatie. Märkli wilde in de eerste plaats de relatie van de gebouwen tot de mooie, brede en boomrijke boulevard herstellen. Dit deed hij door de gebouwen parallel aan de straat te zetten, in plaats van haaks daarop. Direct aan het voetpad liggen lage paviljoenachtige volumes, afgewisseld met kleine pleintjes. Ze maken een levendige overgang tussen de private straat en het woongebouw. Aan de pleintjes bevinden zich de inkomhallen, in de paviljoentjes de fietsenstallingen en wasplaatsen. Dit zijn de enige collectieve delen van het gebouw. We hoorden (tijdens het bezoek dat Cera en Architectuurwijzer in september 2019 aan het project brachten) dat de traphallen zo ruim bemeten zijn dat één van de bewonersgroepen er elk jaar een feest in houdt.

 

 

Tijdens de realisatie, in het begin van vorig decennium, was het in Zürich nog verplicht om, bij woongebouwen, een parkeergarage te voorzien. Doordat het terrein een lichte helling heeft kon deze gedeeltelijk ondergronds voorzien worden en daardoor natuurlijk geventileerd. Maar die verplichte parkeergarages slokten ook een groot deel van het bouwbudget op. De architect moest dus een sober en eenvoudig gebouw ontwerpen. Ironisch genoeg staat vandaag zo’n 40% van de parkeergarage leeg, omdat veel bewoners gebruik maken van een deelauto. 

Die soberheid uit zich in de eerste plaats door een rationele opbouw. Elk gebouw bestaat uit eenzelfde stapeling appartementen: per traphuis zijn er steeds twee stuks per verdieping. Uitsparingen en uitsprongen maken het gebouw levendig en benadrukken de verticaliteit. Alhoewel de straatgevel op het noorden ligt is hij rijkelijk voorzien van ramen. Toch komt hij eerder gesloten over.

 

 

De achtergevel is heel anders: de gestapelde loggia’s met betonnen borstwering en rode zonneschermen maken een warme ‘zuiderse’ sfeer. Bovendien heeft elk appartement zo een buitenruimte aan het achterliggende park. Een Italiaans aandoende colonnade met pergola, op het dak van de parking, zorgt voor een overgang tussen appartementen en het park en is tegelijk een aangename verblijf- en speelruimte. Het terras van de woningen op het gelijkvloers ligt enkele trapjes hoger, waardoor de privacy gegarandeerd is.

 

 

Op de tweede plaats is er gekozen voor een eenvoudig materiaalgebruik en detaillering. Daar waar voetgangers en bewoners met de muren in aanraking komen zijn ze met een ruwe witte grindpleister bezet. De rest van de gevels is fijner bepleisterd waarbij de verticale aanbrenging duidelijk zichtbaar is. Zo ontstaat er een subtiele speling in de gevel. De aluminium ramen onderscheiden zich door de bruingroene kleur en begeleidende verticale markeringen. Dikke zinken kroonlijsten, betonnen plinten en roodgeverfde pergola’s maken de gebouwen af. Het interieur van de trappenhuizen is in wit geschilderd beton. De vloer is in dezelfde travertijn als in de appartementen. De trap is onbehandeld en door het onderste deel van de muur niet te schilderen ontstaat een plint die optisch niet vervuilt.

Ook het grondplan van de appartementen is bijzonder. Rondom een centrale doorzonliving met keuken liggen verschillende kamers en badkamers geschikt. Er zijn géén nachthallen maar nissen waardoor die kamers flexibel gebruikt kunnen worden naar behoefte: als slaapkamer, speelkamer of bureau. De inkom ligt in zo’n zelfde nis naast de keukenmuur en wordt niet nog eens door een sas apart afgescheiden van de ruime centrale traphal. Zo ontstaat een appartement dat ruim en luchtig aanvoelt en weinig tot geen verloren circulatieruimte heeft.

Joep Gosen

4/8/2020

Im Gut Zürich

Adres  Gutstrasse 85-95 & 113-127, 8004 Zürich, Zwitserland
Architect  Peter Märkli
Opdrachtgever  Baugenossenschaft Im Gut, Zürich
Programma  145 appartementen met collectieve fietsenstallingen en wasplaatsen
Oplevering  2014

Foto’s  Walter Mair (2 bovenste), Peggy Totté (2 onderste)
Tekeningen  Studio Märkli