Zepperen, een deelgemeente van Sint-Truiden, is met ongeveer 4.000 inwoners een kleine maar verrassend hechte gemeenschap. Het dorp telt namelijk een twintigtal clubs en verenigingen. Voor hen realiseerde a2o architecten een nieuw gemeenschapscentrum.

Tot voor kort huisde het verenigingsleven in een oude school en directeurswoning aan de doorgaande Eynestraat. Sinds de ingebruikname in 1929 hebben die gebouwen een heel divers gebruik gekend. Zo was de woning bijvoorbeeld een tijdje het gemeentehuis van Zepperen en waren er in de school Amerikaanse soldaten ingekwartierd. Anno 2014 voldeden de gebouwen niet meer aan de noden van de gebruikers. Daarom benaderde stad Sint-Truiden, als eigenaar, Stebo vzw. 

Stebo is een sociale organisatie die zijn oorsprong heeft in de mijngeschiedenis van Limburg en sterk inzet op regionale ontwikkeling. Samen met de clubs stelden zij een nieuw programma op voor de vervallen en slecht presterende gebouwen. Daarna is er een architectuurwedstrijd uitgeschreven waarvan a2o laureaat was.

 

 

De stad liet het open om te renoveren of af te breken en nieuw te bouwen. Natuurlijk zou dat laatste vanuit duurzaamheidsperspectief zonde zijn. Maar niet alleen dat, de school en het oude gemeentehuis hebben ook een waardevolle architectuur en betekenis voor het dorp. Daarom stelde a2o voor om maximaal te behouden en verder te bouwen op hetgeen er is. Die strategie van ‘weiterbauen’ gebruikten ze ook in andere projecten zoals het Clarenhof in Hasselt of de chocoladefabriek in Nerem. 

Al snel blijkt dat er vanwege het verschil in omvang en activiteiten van de verenigingen nood is aan zowel kleinere als grotere ruimtes. Kleinere (vergader)kamers en faciliterende functies pasten gemakkelijk in de oude gebouwen, maar voor grote gezelschappen was er geen plaats. Daarom zijn er drie lege dozen met verschillende afmetingen toegevoegd. Een oude schoolvleugel is vervangen door een grote dubbelhoge zaal voor 200 – 350 personen. In de hoek van de directeurswoning is een ‘oranjerie’ gebouwd die dienst doet als klein café met bar. Onder het afdak van de overdekte speelplaats is een ‘zuilengalerij’ geschoven. Dit is de ruimte voor de jeugdbewegingen die zij met meubels op wielen naar believen kunnen indelen. 

De nieuwe volumes zijn opgebouwd uit een heldere en eenvoudige structuur van staal, hout en glas. Door de afwijkende architectuur zijn ze makkelijk afleesbaar ten opzichte van de gerestaureerde bakstenen gebouwen, maar kunnen ze bovenal eenvoudig een andere functie krijgen. Terugkijkend op de lokale geschiedenis lijkt het inbouwen van de mogelijkheid tot verandering namelijk evident. 

Het asfalt van de speelplaats is weggenomen ten voordele van een tuin. De schoolmuur aan de achterliggende Roosbeekstraat is doorbroken zodat hier een tweede voorkant ontstaat. Tussen de school en de directeurswoning is een nieuw pad aangelegd. Dat verbindt, onder het gebladerte van drie verschillende monumentale bomen door, beide straten.

 

 

Omdat Zepperen een verspreid dorp is, zijn de bewoners aangewezen op de auto. Het ontharden betekende dus minder parkeerruimte. Dat ging niet zonder slag of stoot, maar ook daarvoor vonden de architecten een reeks slimme oplossingen. Op de site zelf zijn een twintigtal parkeerplaatsen voorzien. Die vangen de eerste nood op. In de avonduren – als de winkel gesloten is en er toch niemand parkeert – mag de parking van de naastgelegen supermarkt gebruikt worden. En als het echt druk wordt is met een drietal naburige landbouwers afgesproken dat hun erf als overloopparking gebruikt mag worden. 

Het hele project was niet geslaagd zonder de intense samenwerking met alle stakeholders. Door continu in gesprek te gaan en samen te komen, is in dit project veel verwezenlijkt wat niet mogelijk was geweest als ieder op zijn eiland was blijven zitten. Zelfs na oplevering werpt dat nog zijn vruchten af. Zo wordt het café in de orangerie intens gedeeld door alle verenigingen. “Als architect kunnen we ons maar onderscheiden door goed te luisteren naar de mensen en dat te vertalen naar een ruimtelijke oplossing die een werkelijk antwoord is op hun noden.” benadrukt architect Bart Hoylaerts van a2o.

Joep Gosen

23/11/2020

 

Gemeenschapscentrum Zepperen

Adres  Eynestraat 79-81, Zepperen – Sint-Truiden
Architect  a2o
Opdrachtgever  Stad Sint-Truiden
Oppervlakte  1.080 m²
Oplevering  2019

Foto’s  Stijn Bollaert

 

Bronnen
Website a2o
Interview met architect Bart Hoylaerts (a2o) 12/11/2020
Quart Verlag CH – De Aedibus International 19 a2o architecten
https://www.deveva.be/
https://stebo.be/