De Warren is een collectief en duurzaam woongebouw op Centrumeiland in Amsterdam. Het omvat 36 betaalbare appartementen, ontwikkeld door de bewoners zelf. Daarmee is het de eerste zelfbouw-wooncoöperatie van de stad. De trekkersgroep van De Warren bestaat uit ontwerpers en ondernemers met ervaring in circulaire bouw en stadsontwikkeling, maatschappelijke innovaties en collectief wonen. De groep heeft haar kennis en ervaring ingezet om een wooncoöperatie te realiseren voor de Amsterdammers van vandaag en morgen. De lessen die de bewonersgroep heeft opgedaan, maakt ze via een kennisbank op haar website beschikbaar voor toekomstige groepen die een gelijkaardige woondroom koesteren.

 

 

Het woongebouw werd ontworpen door het Nederlandse bureau Natrufied Architecture. In 2023 won het de Amsterdamse Architectuurprijs. De jury prees de wijze waarop De Warren grote vraagstukken die in de stad spelen, zoals betaalbaarheid, klimaat en community, tegelijkertijd aanpakt. “Als op iedere vierkante kilometer of in elke buurt zo’n project tot stand zou komen heeft dat een grote positieve invloed op eigenaarschap en zeggenschap in de stad”, zo lezen we in het juryverslag van de Amsterdamse Architectuurprijs 2023.

 

Collectiviteit centraal

De kerngedachte van De Warren is collectief wonen. Tijdens een reeks workshops bepaalde de bewonersgroep dat 30% van het gebouw uit collectieve ruimtes moest bestaan. Hierdoor kon een oppervlakte van circa 800m2 worden gevrijwaard voor gemeenschappelijke functies, zoals een groot auditorium, multifunctionele ruimte, kinderspeelkamer, muziekstudio, diverse thuiswerkplekken, een stilteruimte, serre, dakterras en meerdere gemeenschappelijke woonkamers en keukens. De collectieve ruimtes zijn gerangschikt langs de zogenaamde ‘Machu Picchu’-trap die alle verdiepingen aan elkaar koppelt. De collectieve ruimte is centraal in het gebouw gepositioneerd, waardoor het onderdeel wordt van de dagelijkse route van de bewoners en zo het onderlinge contact bevordert.

Tijdens de ontwerpfase van De Warren luisterden de architecten aandachtig naar de input van de toekomstige bewonersgroep. De coöperanten hadden een uitgesproken voorkeur voor het gebruik van natuurlijke materialen, voldoende ruimte, frisse lucht, publiek groen en mogelijkheden tot sociaal contact. Ook na oplevering van het woongebouw koos de groep voor een overlegstructuur, waarbij alle bewoners veel inspraak hebben om samen hun leefomgeving vorm te geven. Dit gevoel van eigenaarschap, betrokkenheid en verantwoordelijkheid zorgt voor een gemeenschapsgevoel dat een positieve sociale waarde genereert.

 

 

Kennisdeling

Wooncoöperatie De Warren wil bovendien ook haar verantwoordelijkheid opnemen tegenover de buurt en de stad. Zo worden bepaalde voorzieningen breder gedeeld dan enkel binnen de bewonersgroep zelf. Het introduceren van deelauto’s, inrichten van semipublieke ruimtes en delen van gereedschap en andere spullen is een centraal onderdeel van De Warren. Het project op Centrumeiland biedt zo grote kansen voor een toekomst waarin de wooncoöperatie gemeengoed wordt en fungeert aldus ook als een ‘living lab’ voor stedelijke innovatie.

Door gedegen documentatie, analyse en publicatie wil de wooncoöperatie de lessen die al doende geleerd worden, delen met het brede publiek. Zo wil het o.a. ook andere groepen met eenzelfde woondroom op weg helpen. Daarbij gaat het niet alleen om opgedane kennis op het vlak van participatie, maar ook om het duurzaamheidsaspect en de weloverwogen ontwerp- en materiaalkeuzes. Zo koos het ontwerpteam voor een draagconstructie die bestaat uit een houten kolommen- en liggerstructuur. Indien in de toekomst een andere indeling is gewenst kunnen de lichte binnenwanden worden weggehaald.

 

Gerecycleerd hout

De gevelbekleding van het gebouw is gemaakt van gerecycleerde ‘remmingwerken’. Dit zijn constructies in het water die schepen afremmen wanneer ze een brug of sluis naderen en er dreigen tegenaan te varen. Om de planken de juiste dikte te geven voor de gevelbekleding zijn ze in de lengte doormidden gezaagd. Voor de remmingwerken is een natuurinclusieve voorzetgevel van gerecyclede meerpalen geplaatst, waar groen tegenaan kan groeien. De plantenbakken die aan de voorzetgevel zijn aangebracht, gebruiken het regenwater dat op het dak wordt opgevangen. Het toepassen van gerecycleerd hout in zowel de gevels als de hoofddraagconstructie, houtskeletbouw-gevelelementen, raamkozijnen en binnenwanden maakt van De Warren een bijzonder duurzaam project.

Op energetisch vlak werd ervoor gekozen om niet op het lokale warmtenet aan te sluiten, maar warmteopwekking in eigen hand te houden. Door de grondgesteldheid moesten heipalen van 30 meter worden gebruikt. Deze heipalen zijn getransformeerd tot ‘energieheipaal’. Hierbij wordt bodemwarmte en koeling gewonnen die door middel van de palen via slangen en een warmtepomp door het gebouw gedistribueerd wordt. Daarnaast wordt de eigen energieproductie van De Warren gemaximaliseerd met 196 zonnepanelen op het dak van het woongebouw. Dit alles resulteert in een project met een EPC-waarde van -0.15.

 

De Warren

Adres Nydia Ecurystraat 31 1087VV Amsterdam (NL)
Architect Natrufied Architecture BV
Bouwheer Wooncoöperatie De Warren
Programma 36 wooneenheden en 800m2 aan collectieve ruimtes
Oplevering 2022

Foto’s Jeroen Musch
Tekst Bertrand Lafontaine